Johan Spanjaard
Jacob Spanjaard
trouwt met zijn nicht Olga Spanjaard. Ze krijgen
vier kinderen, waarvan er twee jong overlijden
en in Borne begraven zijn.
Hun zoon Johan
Izaäc Bernard wordt in 1907 geboren en hun
dochter Nelly Olga in 1912.
Jacob overlijdt
in 1934. Zijn veel jongere vrouw Olga Sara
Spanjaard – Spanjaard wordt in januari 1944 naar
Westerbork vervoerd en vandaar in september naar
Theresienstadt. Zij overleeft de oorlog omdat ze
behoorde tot de 300 Joden die aan het eind van
de oorlog werden uitgewisseld tegen Zwitserse
medicamenten, met geld dat Amerikaanse Joden in
Zwitserland hadden gedeponeerd. Ze sterft in
1967.
Johan Isaac
Bernard, de zoon van Jacob en Olga, is
werktuigkundig ingenieur. Hij treedt in 1934 bij
Spanjaard in dienst als adjunct-directeur en in
1939 wordt hij directeur. Hij valt in Borne als
eerste slachtoffer van de nazi’s. Op 14
september 1941 wordt hij bij een razzia
gearresteerd en al op 27 december wordt hij
vergast in Schloss Hartheim, op 30 km. van kamp
Mauthausen. Naast directeur was hij ook
voorzitter van het Borns Oranje-Comité en
beschermheer van de Bornsche harmonie. Hij
woonde in het Witte Huis en had kunnen vluchten
toen ze hem ophaalden, maar hij weigerde dit:
hij had niemand kwaad gedaan en dacht dat hij
wel weer snel thuis zou komen.
Veel lof is er in
Borne voor Johan, of Hanny, Spanjaard, maar er is
ook onbegrip dat hij zich zomaar liet oppakken. Een
aantal geïnterviewden vertelt over de liefhebberijen
van Hanny: paarden en voetballen. Een team rond
Hanny speelde wekelijks tegen een team rond Dick
Spanjaard, soms in de tuin van het Witte Huis.
Hanny
Spanjaard was bekend. Had een auto: een
Ausburg en twee bouviers. Hij zat in de
organisatie van het Oranje Comité. Die man
praatte met iedereen… Hanny stond altijd in
de poort van het huis met iedereen te
praten… Johan was geweldig vriendelijk. Hij
was in de dorpsgemeenschap verankerd, Was
Delfts ingenieur… Johan Spanjaard. Een
hartstikke aardige man. Jong. Hij was heel
goedgeefs... Hanny Spanjaard was een fijne
vent. Johan was de zoon van Jacob II
Spanjaard. Aan Hanny, daar heeft Borne veel
aan verloren… Iemand die gevoel had, die
ook wat missen kon, die altijd wel wou
helpen. En ik geloof ook dat hij een goede
man was voor het bedrijf. [Dan vertelt hij
hoe formeel het onderhoud met de directeur
normaal ging, maar] De eerste keer dat we om
een onderhoud vroegen, daar stond de ronde
tafel. Er stonden sigaren en sigaretten op
tafel: ‘Je moet niet denken dat ik je
sigaren wil geven om je om te kopen, maar
als je sigaren rookt dan praat je
gemakkelijker’… Hij rookte de pijp en wij de
sigaren… Ik hou nog altijd vol dat het een
strop voor Borne is geweest dat Johan is
omgekomen. Ook voor de kinderen, hij was gek
met kinderen… Als er op zondagmiddag 10
jongens aan de poort van het voetbalveld
stonden omdat ze er graag in wilden dan
betaalde hij de kaartjes voor ze… We
speelden straatvoetbal met een tennisbal,
maar Hanny gaf ons een echte leren bal…
Johan
Spanjaard is als eerste gegaan. Hij was 28
december jarig. Enkele dagen daarvoor kwam
het bericht uit Mauthausen. Hij moest daar
stenen sjouwen… Op het Witte Huis was drukte
op een zondagmorgen. Johan was dood!! Hij
had in de mijnen moeten werken. Zoveel
mensen hebben hem aangeboden om onder te
duiken. Maar hij wilde niet van zijn moeder
weg.
Bron:
Interviews Jaap Grootenboer. |
Nelly, de zus van
Hanny, trouwt in 1931 met Feiko Pieter Mulder, die
later directeur werd van de HBS in Hengelo. Ze
krijgen zes kinderen en weten de oorlog te
overleven.